Wanneer is een audit verplicht?
Een audit is verplicht wanneer wet- of regelgeving dit voorschrijft voor jouw organisatie. Voor overheids- en zorginstellingen gelden specifieke auditverplichting op het gebied van informatieveiligheid en privacy. De verplichting hangt af van het type organisatie, de gegevens die je verwerkt en de systemen die je gebruikt. In dit artikel beantwoorden we de belangrijkste vragen over wanneer een IT audit verplicht is en wat dit voor jouw organisatie betekent.
Wat is een verplichte audit en wie bepaalt dit?
Een verplichte audit is een onafhankelijk onderzoek dat je organisatie moet laten uitvoeren om aan wettelijke eisen te voldoen. Voor overheids- en zorginstellingen bepalen verschillende wetgevende kaders deze verplichting, zoals de Wet bescherming persoonsgegevens, de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) en sectorspecifieke regelgeving.
De Autoriteit Persoonsgegevens en ministeries treden op als toezichthouders die controleren of organisaties aan hun auditverplichting voldoen. Deze toezichthouders kunnen sancties opleggen wanneer organisaties zich niet houden aan de regels. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen wettelijk verplichte audits en vrijwillige assessments. Bij een verplichte audit heb je geen keuze en moet je aantonen dat je voldoet aan de normen.
Wetgeving verandert regelmatig, waardoor nieuwe auditverplichting kunnen ontstaan. Als compliance officer is het essentieel om op de hoogte te blijven van actuele regelgeving die voor jouw organisatie geldt. Dit voorkomt dat je verrast wordt door nieuwe eisen of boetes van toezichthouders.
Welke IT-audits zijn verplicht voor overheidsorganisaties?
Overheidsorganisaties hebben te maken met verschillende verplichte IT-audits, afhankelijk van de systemen en gegevens waarmee ze werken. De belangrijkste auditverplichting zijn:
- ENSIA assessment (Eenduidige Normatiek Single Information Audit) – Verplicht voor gemeenten en andere overheidsinstellingen die werken met persoonsgegevens uit de basisregistraties zoals de BRP, BAG of WOZ. Dit assessment toetst of je organisatie voldoet aan de afspraken over informatieveiligheid bij het gebruik van deze gegevens.
- DigiD beveiligingsassessment – Verplicht voor alle organisaties die DigiD als authenticatiemiddel gebruiken voor hun digitale dienstverlening. Dit assessment controleert of de beveiliging van jouw DigiD-koppeling voldoet aan de eisen van Logius.
- BIO-audits – De Baseline Informatiebeveiliging Overheid is verplicht voor alle overheidsorganisaties. De auditverplichting hangt af van de afspraken binnen jouw organisatie en met ketenpartners over wanneer en hoe vaak je de naleving laat toetsen.
- Suwinet audits – Verplicht voor organisaties met toegang tot het Suwinet-netwerk, zoals gemeenten die uitkeringen verstrekken of pensioenfondsen. Deze audit toetst of je veilig omgaat met de gevoelige gegevens uit het netwerk van de sociale zekerheid.
Wanneer is een privacy- of beveiligingsaudit verplicht in de zorg?
Zorginstellingen hebben te maken met strenge eisen voor de bescherming van patiëntgegevens. Dit leidt tot specifieke auditverplichting binnen de zorgsector:
- Wpg privacyaudit – De Wet gebruik burgerservicenummer in de zorg verplicht zorginstellingen die het BSN gebruiken tot een jaarlijkse privacyaudit. Dit geldt voor ziekenhuizen, GGZ-instellingen, huisartsen en andere zorgaanbieders. De audit moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke auditor en toetst of je voldoet aan de privacyeisen.
- VIPP assessments – Het Versnellingsprogramma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional stelt eisen aan ziekenhuizen en andere zorgaanbieders die subsidie ontvangen voor digitale informatieuitwisseling. Een assessment is verplicht om aan te tonen dat je voldoet aan de VIPP-eisen en de subsidie mag behouden.
- NEN 7510 audits – Deze norm voor informatiebeveiliging in de zorg is vaak contractueel verplicht wanneer je samenwerkt met andere zorginstellingen of verzekeraars. Hoewel niet altijd wettelijk verplicht, eisen veel ketenpartners een NEN 7510 certificaat of audit.
- ISAE 3402 verklaringen – IT-leveranciers die diensten verlenen aan zorginstellingen moeten vaak een ISAE 3402 verklaring kunnen overleggen. Dit is een assurance-rapport dat aantoont dat de beheersmaatregelen van de leverancier adequaat zijn ingericht en effectief werken.
Hoe weet je of jouw organisatie een audit moet laten uitvoeren?
Of jouw organisatie een audit moet laten uitvoeren hangt af van verschillende factoren. Je kunt aan de hand van deze checklist bepalen of je te maken hebt met een auditverplichting:
Kijk naar het type organisatie waar je werkt. Overheidsorganisaties zoals gemeenten, ministeries en agentschappen hebben vaak te maken met ENSIA en BIO-audits. Zorginstellingen moeten voldoen aan Wpg-eisen. Onderwijsinstellingen hebben minder vaak verplichte audits, tenzij ze werken met specifieke overheidssystemen.
Het soort gegevens dat je verwerkt is bepalend. Werk je met persoonsgegevens uit basisregistraties? Dan is een ENSIA assessment verplicht. Gebruik je het BSN in de zorg? Dan moet je een Wpg-audit laten uitvoeren. Bijzondere persoonsgegevens zoals medische gegevens leiden vaak tot strengere eisen.
De systemen die je gebruikt bepalen ook je auditverplichting. Bied je diensten aan via DigiD? Dan is een DigiD assessment verplicht. Heb je toegang tot Suwinet? Dan moet je een Suwinet-audit laten uitvoeren. Gebruik je basisregistraties zoals de BRP? Dan kom je uit bij ENSIA.
Let ook op contractuele verplichtingen met andere overheidsinstanties of ketenpartners. Veel organisaties leggen in hun contracten vast dat leveranciers of samenwerkingspartners bepaalde audits moeten laten uitvoeren. Deze contractuele eisen zijn net zo bindend als wettelijke verplichting.
Regelgeving verandert voortdurend, waardoor nieuwe auditverplichting kunnen ontstaan. Het is belangrijk om actuele kennis te hebben van de regelgeving die voor jouw organisatie geldt. Bij twijfel kun je contact opnemen met de toezichthouder of een gespecialiseerde auditor raadplegen.
Wat gebeurt er als je een verplichte audit niet laat uitvoeren?
Het niet naleven van auditverplichting kan ernstige gevolgen hebben voor jouw organisatie. De Autoriteit Persoonsgegevens kan boetes opleggen die kunnen oplopen tot honderdduizenden euro’s, afhankelijk van de ernst van de overtreding en de omvang van je organisatie.
Bij een datalek ben je als organisatie aansprakelijk wanneer blijkt dat je niet voldeed aan je auditverplichting. Dit kan leiden tot schadeclaims van betrokkenen en nog hogere boetes. De reputatieschade die hiermee gepaard gaat kan het vertrouwen van inwoners, patiënten of cliënten ernstig beschadigen.
Een concrete en directe consequentie is het verlies van toegang tot essentiële systemen. Zonder een geldige Suwinet-audit verlies je de toegang tot het Suwinet-netwerk, waardoor je geen uitkeringen meer kunt verstrekken. Zonder DigiD-assessment kun je geen diensten meer aanbieden via DigiD, wat je digitale dienstverlening volledig stilzet.
De verantwoordelijkheid ligt bij compliance officers en bestuurders. Zij moeten ervoor zorgen dat de organisatie voldoet aan alle auditverplichting. Bij ernstige nalatigheid kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk worden gesteld.
Toezichthouders controleren actief op naleving door rapportages op te vragen, steekproeven te doen en klachten te onderzoeken. Proactief compliance management is daarom essentieel. Plan je audits tijdig in, zorg voor een goed overzicht van je verplichting en documenteer je naleving zorgvuldig.
Hoe wij helpen met verplichte audits
Wij ondersteunen overheids- en zorginstellingen bij het voldoen aan hun auditverplichting met een praktische en resultaatgerichte aanpak:
- Compleet overzicht – We brengen in kaart welke audits verplicht zijn voor jouw specifieke situatie, zodat je geen verplichting over het hoofd ziet
- Gecertificeerde expertise – Onze register IT-auditors en ISO 27001 leadauditors voeren de audits professioneel uit volgens de geldende protocollen en normen
- Geen gekibbel garantie – We hanteren vaste prijzen inclusief eventuele heraudits, zodat je vooraf weet waar je aan toe bent zonder verrassingen achteraf
- Begrijpbare rapportages – We vertalen technische bevindingen naar heldere managementinformatie die je kunt gebruiken voor besluitvorming en verantwoording
- Implementatieondersteuning – We geven concrete, uitvoerbare aanbevelingen en helpen je bij het opheffen van tekortkomingen
Met ruim 1.843 afgeronde audits sinds 2018 bij meer dan 261 verschillende organisaties hebben we bewezen expertise in het auditlandschap van overheid en zorg. Ons klantretentiepercentage van 91,4% toont aan dat organisaties tevreden zijn over onze aanpak.
Wil je weten welke audits verplicht zijn voor jouw organisatie en hoe wij je kunnen ondersteunen? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek over jouw specifieke situatie en auditverplichting.
Een audit is verplicht wanneer wet- of regelgeving dit voorschrijft voor jouw organisatie. Voor overheids- en zorginstellingen gelden specifieke auditverplichting op het gebied van informatieveiligheid en privacy. De verplichting hangt af van het type organisatie, de gegevens die je verwerkt en de systemen die je gebruikt. In dit artikel beantwoorden we de belangrijkste vragen over wanneer een IT audit verplicht is en wat dit voor jouw organisatie betekent.
Wat is een verplichte audit en wie bepaalt dit?
Een verplichte audit is een onafhankelijk onderzoek dat je organisatie moet laten uitvoeren om aan wettelijke eisen te voldoen. Voor overheids- en zorginstellingen bepalen verschillende wetgevende kaders deze verplichting, zoals de Wet bescherming persoonsgegevens, de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) en sectorspecifieke regelgeving.
De Autoriteit Persoonsgegevens en ministeries treden op als toezichthouders die controleren of organisaties aan hun auditverplichting voldoen. Deze toezichthouders kunnen sancties opleggen wanneer organisaties zich niet houden aan de regels. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen wettelijk verplichte audits en vrijwillige assessments. Bij een verplichte audit heb je geen keuze en moet je aantonen dat je voldoet aan de normen.
Wetgeving verandert regelmatig, waardoor nieuwe auditverplichting kunnen ontstaan. Als compliance officer is het essentieel om op de hoogte te blijven van actuele regelgeving die voor jouw organisatie geldt. Dit voorkomt dat je verrast wordt door nieuwe eisen of boetes van toezichthouders.
Welke IT-audits zijn verplicht voor overheidsorganisaties?
Overheidsorganisaties hebben te maken met verschillende verplichte IT-audits, afhankelijk van de systemen en gegevens waarmee ze werken. De belangrijkste auditverplichting zijn:
- ENSIA assessment (Eenduidige Normatiek Single Information Audit) – Verplicht voor gemeenten en andere overheidsinstellingen die werken met persoonsgegevens uit de basisregistraties zoals de BRP, BAG of WOZ. Dit assessment toetst of je organisatie voldoet aan de afspraken over informatieveiligheid bij het gebruik van deze gegevens.
- DigiD beveiligingsassessment – Verplicht voor alle organisaties die DigiD als authenticatiemiddel gebruiken voor hun digitale dienstverlening. Dit assessment controleert of de beveiliging van jouw DigiD-koppeling voldoet aan de eisen van Logius.
- BIO-audits – De Baseline Informatiebeveiliging Overheid is verplicht voor alle overheidsorganisaties. De auditverplichting hangt af van de afspraken binnen jouw organisatie en met ketenpartners over wanneer en hoe vaak je de naleving laat toetsen.
- Suwinet audits – Verplicht voor organisaties met toegang tot het Suwinet-netwerk, zoals gemeenten die uitkeringen verstrekken of pensioenfondsen. Deze audit toetst of je veilig omgaat met de gevoelige gegevens uit het netwerk van de sociale zekerheid.
Wanneer is een privacy- of beveiligingsaudit verplicht in de zorg?
Zorginstellingen hebben te maken met strenge eisen voor de bescherming van patiëntgegevens. Dit leidt tot specifieke auditverplichting binnen de zorgsector:
- Wpg privacyaudit – De Wet gebruik burgerservicenummer in de zorg verplicht zorginstellingen die het BSN gebruiken tot een jaarlijkse privacyaudit. Dit geldt voor ziekenhuizen, GGZ-instellingen, huisartsen en andere zorgaanbieders. De audit moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke auditor en toetst of je voldoet aan de privacyeisen.
- VIPP assessments – Het Versnellingsprogramma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional stelt eisen aan ziekenhuizen en andere zorgaanbieders die subsidie ontvangen voor digitale informatieuitwisseling. Een assessment is verplicht om aan te tonen dat je voldoet aan de VIPP-eisen en de subsidie mag behouden.
- NEN 7510 audits – Deze norm voor informatiebeveiliging in de zorg is vaak contractueel verplicht wanneer je samenwerkt met andere zorginstellingen of verzekeraars. Hoewel niet altijd wettelijk verplicht, eisen veel ketenpartners een NEN 7510 certificaat of audit.
- ISAE 3402 verklaringen – IT-leveranciers die diensten verlenen aan zorginstellingen moeten vaak een ISAE 3402 verklaring kunnen overleggen. Dit is een assurance-rapport dat aantoont dat de beheersmaatregelen van de leverancier adequaat zijn ingericht en effectief werken.
Hoe weet je of jouw organisatie een audit moet laten uitvoeren?
Of jouw organisatie een audit moet laten uitvoeren hangt af van verschillende factoren. Je kunt aan de hand van deze checklist bepalen of je te maken hebt met een auditverplichting:
Kijk naar het type organisatie waar je werkt. Overheidsorganisaties zoals gemeenten, ministeries en agentschappen hebben vaak te maken met ENSIA en BIO-audits. Zorginstellingen moeten voldoen aan Wpg-eisen. Onderwijsinstellingen hebben minder vaak verplichte audits, tenzij ze werken met specifieke overheidssystemen.
Het soort gegevens dat je verwerkt is bepalend. Werk je met persoonsgegevens uit basisregistraties? Dan is een ENSIA assessment verplicht. Gebruik je het BSN in de zorg? Dan moet je een Wpg-audit laten uitvoeren. Bijzondere persoonsgegevens zoals medische gegevens leiden vaak tot strengere eisen.
De systemen die je gebruikt bepalen ook je auditverplichting. Bied je diensten aan via DigiD? Dan is een DigiD assessment verplicht. Heb je toegang tot Suwinet? Dan moet je een Suwinet-audit laten uitvoeren. Gebruik je basisregistraties zoals de BRP? Dan kom je uit bij ENSIA.
Let ook op contractuele verplichtingen met andere overheidsinstanties of ketenpartners. Veel organisaties leggen in hun contracten vast dat leveranciers of samenwerkingspartners bepaalde audits moeten laten uitvoeren. Deze contractuele eisen zijn net zo bindend als wettelijke verplichting.
Regelgeving verandert voortdurend, waardoor nieuwe auditverplichting kunnen ontstaan. Het is belangrijk om actuele kennis te hebben van de regelgeving die voor jouw organisatie geldt. Bij twijfel kun je contact opnemen met de toezichthouder of een gespecialiseerde auditor raadplegen.
Wat gebeurt er als je een verplichte audit niet laat uitvoeren?
Het niet naleven van auditverplichting kan ernstige gevolgen hebben voor jouw organisatie. De Autoriteit Persoonsgegevens kan boetes opleggen die kunnen oplopen tot honderdduizenden euro’s, afhankelijk van de ernst van de overtreding en de omvang van je organisatie.
Bij een datalek ben je als organisatie aansprakelijk wanneer blijkt dat je niet voldeed aan je auditverplichting. Dit kan leiden tot schadeclaims van betrokkenen en nog hogere boetes. De reputatieschade die hiermee gepaard gaat kan het vertrouwen van inwoners, patiënten of cliënten ernstig beschadigen.
Een concrete en directe consequentie is het verlies van toegang tot essentiële systemen. Zonder een geldige Suwinet-audit verlies je de toegang tot het Suwinet-netwerk, waardoor je geen uitkeringen meer kunt verstrekken. Zonder DigiD-assessment kun je geen diensten meer aanbieden via DigiD, wat je digitale dienstverlening volledig stilzet.
De verantwoordelijkheid ligt bij compliance officers en bestuurders. Zij moeten ervoor zorgen dat de organisatie voldoet aan alle auditverplichting. Bij ernstige nalatigheid kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk worden gesteld.
Toezichthouders controleren actief op naleving door rapportages op te vragen, steekproeven te doen en klachten te onderzoeken. Proactief compliance management is daarom essentieel. Plan je audits tijdig in, zorg voor een goed overzicht van je verplichting en documenteer je naleving zorgvuldig.
Hoe wij helpen met verplichte audits
Wij ondersteunen overheids- en zorginstellingen bij het voldoen aan hun auditverplichting met een praktische en resultaatgerichte aanpak:
- Compleet overzicht – We brengen in kaart welke audits verplicht zijn voor jouw specifieke situatie, zodat je geen verplichting over het hoofd ziet
- Gecertificeerde expertise – Onze register IT-auditors en ISO 27001 leadauditors voeren de audits professioneel uit volgens de geldende protocollen en normen
- Geen gekibbel garantie – We hanteren vaste prijzen inclusief eventuele heraudits, zodat je vooraf weet waar je aan toe bent zonder verrassingen achteraf
- Begrijpbare rapportages – We vertalen technische bevindingen naar heldere managementinformatie die je kunt gebruiken voor besluitvorming en verantwoording
- Implementatieondersteuning – We geven concrete, uitvoerbare aanbevelingen en helpen je bij het opheffen van tekortkomingen
Met ruim 1.843 afgeronde audits sinds 2018 bij meer dan 261 verschillende organisaties hebben we bewezen expertise in het auditlandschap van overheid en zorg. Ons klantretentiepercentage van 91,4% toont aan dat organisaties tevreden zijn over onze aanpak.
Wil je weten welke audits verplicht zijn voor jouw organisatie en hoe wij je kunnen ondersteunen? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek over jouw specifieke situatie en auditverplichting.