Is ENSIA+ verplicht voor alle overheidsorganisaties?
ENSIA+ is niet voor alle overheidsorganisaties verplicht, maar wel voor organisaties die gebruik maken van specifieke landelijke voorzieningen zoals Suwinet. Dit betreft vooral gemeenten, uitvoeringsorganisaties en zorgverzekeraars die persoonsgegevens verwerken via deze systemen. De verplichting hangt samen met de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) en het waarborgen van informatieveiligheid bij gevoelige overheidssystemen. Of uw organisatie onder de ENSIA+ verplichting valt, hangt af van de systemen die u gebruikt en de aard van uw werkzaamheden.
Wat is ENSIA+ en waarom bestaat deze verplichting?
ENSIA+ staat voor Eenduidige Normatiek Single Information Audit en is ontwikkeld om het verantwoordingsproces over informatieveiligheid bij overheidsorganisaties te verbeteren. Het bundelt toezicht en sluit aan op de gemeentelijke Planning & Control-cyclus, waardoor organisaties een beter overzicht krijgen over hun informatiebeveiliging en hier effectiever op kunnen sturen.
Het doel van ENSIA+ binnen de overheidscontext is het waarborgen van informatieveiligheid bij het gebruik van overheidssystemen zoals Suwinet, DigiD, BRP en andere landelijke voorzieningen. Deze systemen verwerken gevoelige persoonsgegevens van burgers, waardoor hoge beveiligingseisen noodzakelijk zijn.
De verplichting is direct gekoppeld aan de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO). In 2013 spraken gemeenten af om de toenmalige Baseline Informatieveiligheid Gemeenten te implementeren, die later is vervangen door de BIO. Deze baseline vormt nu de kern van de verantwoording over informatieveiligheid aan de gemeenteraad. ENSIA+ kent zowel een horizontale verantwoording richting gemeenteraad als een verticale verantwoording richting toezichthouders zoals departementen.
Standaardisatie was nodig omdat overheidsorganisaties voorheen met meerdere afzonderlijke audits te maken hadden voor verschillende systemen. Met het ENSIA assessment hoeft een organisatie maar één keer per jaar een zelfevaluatielijst in te vullen. Deze informatie wordt gebruikt voor alle verantwoordingslijnen, wat tijd en kosten bespaart volgens het single information single audit principe.
Voor welke overheidsorganisaties is ENSIA+ verplicht?
De ENSIA+ verplichting geldt specifiek voor overheidsorganisaties die gebruik maken van Suwinet en andere landelijke voorzieningen waarbij persoonsgegevens worden verwerkt. De verplichting is dus niet generiek voor alle overheidsorganisaties, maar afhankelijk van de systemen die worden gebruikt.
De volgende organisatietypes vallen onder de ENSIA+ verplichting:
- Gemeenten die Suwinet gebruiken voor de uitvoering van de Participatiewet of adresonderzoeken door Burgerzaken
- Sociale diensten en uitvoeringsorganisaties die in opdracht van gemeenten toegang hebben tot Suwinet
- Zorgverzekeraars die persoonsgegevens verwerken via landelijke voorzieningen
- Organisaties met DigiD aansluitingen die authenticatie voor burgers verzorgen
- Organisaties die werken met BRP, PUN, BAG, BGT en BGO systemen
Het Informatiebeveiligingsdienst (IBD) en het Zorginstituut Nederland spelen een belangrijke rol als toezichthouders. Zij bepalen welke eisen gesteld worden aan de informatiebeveiliging en controleren of organisaties hieraan voldoen. Logios is de organisatie die bepaalt wat verplicht is voor DigiD, terwijl BKWI dit doet voor Suwinet.
Veel gemeenten hebben meerdere Suwinet aansluitingen, bijvoorbeeld één voor de uitvoering van de Participatiewet en één voor adresonderzoeken. Voor elke aansluiting moet jaarlijks verantwoording worden afgelegd via het ENSIA+ assessment.
Wat is het verschil tussen ENSIA en ENSIA+?
ENSIA+ is een doorontwikkeling van de oorspronkelijke ENSIA norm, waarbij strengere eisen en uitgebreidere normenkaders zijn geïntroduceerd. De evolutie naar ENSIA+ was noodzakelijk om beter aan te sluiten bij de actuele dreigingen op het gebied van informatieveiligheid en de steeds complexere IT-landschappen bij overheidsorganisaties.
De belangrijkste verschillen tussen ENSIA en ENSIA+ zijn:
- Uitgebreidere normenkaders: ENSIA+ bevat meer specifieke beveiligingseisen die aansluiten bij de BIO en andere relevante standaarden
- Strengere controles: De audit is diepgaander en richt zich meer op technische beveiligingsmaatregelen en risicobeheersing
- Bredere scope: ENSIA+ omvat meer systemen en voorzieningen dan de oorspronkelijke ENSIA norm
- Hogere rapportagevereisten: De verantwoording moet gedetailleerder en specifieker zijn, met concrete bewijslast
- Frequentere updates: ENSIA+ wordt regelmatiger aangepast aan nieuwe beveiligingsinzichten en dreigingen
Voor organisaties die al ENSIA-compliant waren, betekende de overgang naar ENSIA+ dat zij aanvullende maatregelen moesten treffen. De basis bleef hetzelfde, maar de diepgang en reikwijdte van de audit nam toe. Dit had impact op de voorbereiding, het benodigde bewijsmateriaal en de tijd die nodig is voor het assessment.
Wanneer moet uw organisatie een ENSIA+ assessment uitvoeren?
Het ENSIA+ assessment is een jaarlijkse verplichting die vrrr 1 mei moet zijn afgerond. Deze deadline is vastgesteld zodat de resultaten kunnen worden meegenomen in de jaarrekening en het jaarverslag van de organisatie. De timing sluit aan op de gemeentelijke Planning & Control-cyclus.
Na afronding van het assessment wordt de rapportage gebruikt voor zowel de horizontale verantwoording richting gemeenteraad als voor de verticale verantwoording richting toezichthouders. Het is belangrijk om tijdig te starten met de voorbereidingen, idealiter al in het laatste kwartaal van het voorgaande jaar.
Naast de jaarlijkse verplichting zijn er situaties waarin tussentijdse assessments nodig zijn. Dit geldt bijvoorbeeld bij grote systeemwijzigingen, implementatie van nieuwe landelijke voorzieningen, of wanneer er significante veranderingen zijn in de IT-infrastructuur. Ook bij fusies, reorganisaties of het uitbesteden van IT-diensten kan een tussentijds assessment noodzakelijk zijn.
Het niet tijdig uitvoeren van een ENSIA+ assessment heeft ernstige consequenties. Organisaties kunnen hun toegang tot landelijke voorzieningen zoals Suwinet verliezen, wat direct impact heeft op de uitvoering van wettelijke taken. Daarnaast kan het leiden tot interventies door toezichthouders en reputatieschade. Net zoals bij een DigiD assessment geldt dat tijdige uitvoering essentieel is voor het behouden van toegang tot kritieke overheidssystemen.
Zijn er uitzonderingen op de ENSIA+ verplichting?
Er zijn beperkte uitzonderingen op de ENSIA+ verplichting, maar deze zijn specifiek en goed afgebakend. De belangrijkste vraag is of uw organisatie gebruik maakt van de landelijke voorzieningen waarvoor ENSIA+ geldt. Als u geen toegang heeft tot systemen zoals Suwinet of DigiD, dan valt u in principe niet onder deze specifieke verplichting.
Kleine organisaties die slechts beperkt gebruik maken van landelijke voorzieningen kunnen soms volstaan met een vereenvoudigd assessment. Dit hangt af van de afspraken met de betreffende toezichthouder en de aard van de gegevensverwerking. Het blijft echter wel verplicht om aan de BIO te voldoen en hierover verantwoording af te leggen.
Alternatieve normenkaders kunnen van toepassing zijn voor specifieke situaties. Organisaties die bijvoorbeeld alleen hosting diensten afnemen, kunnen mogelijk volstaan met een Third Party Memorandum (TPM) in plaats van een volledig ENSIA+ assessment. Dit bespaart auditkosten omdat deelnemers dan een beperkt assessment hoeven te ondergaan.
Overgangsregelingen zijn beschikbaar voor organisaties die voor het eerst onder de ENSIA+ verplichting vallen. Zij krijgen meestal extra tijd om hun informatiebeveiliging op orde te brengen, maar moeten wel aantoonbare voortgang laten zien. Bijzondere gevallen, zoals organisaties in een fusietraject, kunnen tijdelijk afwijkende afspraken maken met de toezichthouder.
Om vast te stellen of uw organisatie onder een uitzondering valt, is het verstandig om contact op te nemen met de relevante toezichthouder. Zij kunnen aangeven welke verplichtingen specifiek voor uw situatie gelden en of er ruimte is voor maatwerk.
Hoe BKBO helpt met ENSIA+ compliance
Wij ondersteunen overheidsorganisaties bij het voldoen aan ENSIA+ verplichtingen met een praktische, resultaatgerichte aanpak. Met meer dan 261 klanten en 1.843 afgeronde audits sinds 2018 beschikken we over bewezen expertise in het uitvoeren van ENSIA assessments voor gemeenten en andere overheidsorganisaties.
Onze dienstverlening omvat het volledige traject: van voorbereiding en het uitvoeren van het ENSIA+ assessment tot rapportage en begeleiding bij herstelacties. We hanteren een gestandaardiseerde en beproefde uitvoeringswijze waarbij u met een zelfonderzoek uw situatie in kaart brengt. Vervolgens voeren onze gecertificeerde Register IT-auditors een grondige audit uit op uw contracten, procedures en beveiligingsorganisatie.
Wat ons onderscheidt:
- Gecertificeerde auditors met jarenlange ervaring in gemeenteland en overheidsorganisaties
- Diepgaande kennis van overheidssystemen zoals Suwinet, DigiD, BRP en andere landelijke voorzieningen
- Praktische, implementeerbare aanbevelingen die uw organisatie daadwerkelijk verder helpen
- Transparante prijzen met onze unieke ‘geen gekibbel garantie’ inclusief eventuele heraudits
- Persoonlijke aanpak waarbij we alles op alles zetten om de deadline van 1 mei te halen
We leveren concrete verbetervoorstellen die uw organisatie kan implementeren en zorgen dat alles compleet, geordend en begrijpelijk is. Het assessment wordt afgesloten met een persoonlijk gesprek waarin we de bevindingen en aanbevelingen helder toelichten.
Wilt u weten hoe wij uw organisatie kunnen helpen met ENSIA+ compliance? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek of vraag direct een offerte aan. Ons team staat klaar om u te ontzorgen bij het volledige ENSIA+ traject.
ENSIA+ is niet voor alle overheidsorganisaties verplicht, maar wel voor organisaties die gebruik maken van specifieke landelijke voorzieningen zoals Suwinet. Dit betreft vooral gemeenten, uitvoeringsorganisaties en zorgverzekeraars die persoonsgegevens verwerken via deze systemen. De verplichting hangt samen met de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) en het waarborgen van informatieveiligheid bij gevoelige overheidssystemen. Of uw organisatie onder de ENSIA+ verplichting valt, hangt af van de systemen die u gebruikt en de aard van uw werkzaamheden.
Wat is ENSIA+ en waarom bestaat deze verplichting?
ENSIA+ staat voor Eenduidige Normatiek Single Information Audit en is ontwikkeld om het verantwoordingsproces over informatieveiligheid bij overheidsorganisaties te verbeteren. Het bundelt toezicht en sluit aan op de gemeentelijke Planning & Control-cyclus, waardoor organisaties een beter overzicht krijgen over hun informatiebeveiliging en hier effectiever op kunnen sturen.
Het doel van ENSIA+ binnen de overheidscontext is het waarborgen van informatieveiligheid bij het gebruik van overheidssystemen zoals Suwinet, DigiD, BRP en andere landelijke voorzieningen. Deze systemen verwerken gevoelige persoonsgegevens van burgers, waardoor hoge beveiligingseisen noodzakelijk zijn.
De verplichting is direct gekoppeld aan de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO). In 2013 spraken gemeenten af om de toenmalige Baseline Informatieveiligheid Gemeenten te implementeren, die later is vervangen door de BIO. Deze baseline vormt nu de kern van de verantwoording over informatieveiligheid aan de gemeenteraad. ENSIA+ kent zowel een horizontale verantwoording richting gemeenteraad als een verticale verantwoording richting toezichthouders zoals departementen.
Standaardisatie was nodig omdat overheidsorganisaties voorheen met meerdere afzonderlijke audits te maken hadden voor verschillende systemen. Met het ENSIA assessment hoeft een organisatie maar één keer per jaar een zelfevaluatielijst in te vullen. Deze informatie wordt gebruikt voor alle verantwoordingslijnen, wat tijd en kosten bespaart volgens het single information single audit principe.
Voor welke overheidsorganisaties is ENSIA+ verplicht?
De ENSIA+ verplichting geldt specifiek voor overheidsorganisaties die gebruik maken van Suwinet en andere landelijke voorzieningen waarbij persoonsgegevens worden verwerkt. De verplichting is dus niet generiek voor alle overheidsorganisaties, maar afhankelijk van de systemen die worden gebruikt.
De volgende organisatietypes vallen onder de ENSIA+ verplichting:
- Gemeenten die Suwinet gebruiken voor de uitvoering van de Participatiewet of adresonderzoeken door Burgerzaken
- Sociale diensten en uitvoeringsorganisaties die in opdracht van gemeenten toegang hebben tot Suwinet
- Zorgverzekeraars die persoonsgegevens verwerken via landelijke voorzieningen
- Organisaties met DigiD aansluitingen die authenticatie voor burgers verzorgen
- Organisaties die werken met BRP, PUN, BAG, BGT en BGO systemen
Het Informatiebeveiligingsdienst (IBD) en het Zorginstituut Nederland spelen een belangrijke rol als toezichthouders. Zij bepalen welke eisen gesteld worden aan de informatiebeveiliging en controleren of organisaties hieraan voldoen. Logios is de organisatie die bepaalt wat verplicht is voor DigiD, terwijl BKWI dit doet voor Suwinet.
Veel gemeenten hebben meerdere Suwinet aansluitingen, bijvoorbeeld één voor de uitvoering van de Participatiewet en één voor adresonderzoeken. Voor elke aansluiting moet jaarlijks verantwoording worden afgelegd via het ENSIA+ assessment.
Wat is het verschil tussen ENSIA en ENSIA+?
ENSIA+ is een doorontwikkeling van de oorspronkelijke ENSIA norm, waarbij strengere eisen en uitgebreidere normenkaders zijn geïntroduceerd. De evolutie naar ENSIA+ was noodzakelijk om beter aan te sluiten bij de actuele dreigingen op het gebied van informatieveiligheid en de steeds complexere IT-landschappen bij overheidsorganisaties.
De belangrijkste verschillen tussen ENSIA en ENSIA+ zijn:
- Uitgebreidere normenkaders: ENSIA+ bevat meer specifieke beveiligingseisen die aansluiten bij de BIO en andere relevante standaarden
- Strengere controles: De audit is diepgaander en richt zich meer op technische beveiligingsmaatregelen en risicobeheersing
- Bredere scope: ENSIA+ omvat meer systemen en voorzieningen dan de oorspronkelijke ENSIA norm
- Hogere rapportagevereisten: De verantwoording moet gedetailleerder en specifieker zijn, met concrete bewijslast
- Frequentere updates: ENSIA+ wordt regelmatiger aangepast aan nieuwe beveiligingsinzichten en dreigingen
Voor organisaties die al ENSIA-compliant waren, betekende de overgang naar ENSIA+ dat zij aanvullende maatregelen moesten treffen. De basis bleef hetzelfde, maar de diepgang en reikwijdte van de audit nam toe. Dit had impact op de voorbereiding, het benodigde bewijsmateriaal en de tijd die nodig is voor het assessment.
Wanneer moet uw organisatie een ENSIA+ assessment uitvoeren?
Het ENSIA+ assessment is een jaarlijkse verplichting die vrrr 1 mei moet zijn afgerond. Deze deadline is vastgesteld zodat de resultaten kunnen worden meegenomen in de jaarrekening en het jaarverslag van de organisatie. De timing sluit aan op de gemeentelijke Planning & Control-cyclus.
Na afronding van het assessment wordt de rapportage gebruikt voor zowel de horizontale verantwoording richting gemeenteraad als voor de verticale verantwoording richting toezichthouders. Het is belangrijk om tijdig te starten met de voorbereidingen, idealiter al in het laatste kwartaal van het voorgaande jaar.
Naast de jaarlijkse verplichting zijn er situaties waarin tussentijdse assessments nodig zijn. Dit geldt bijvoorbeeld bij grote systeemwijzigingen, implementatie van nieuwe landelijke voorzieningen, of wanneer er significante veranderingen zijn in de IT-infrastructuur. Ook bij fusies, reorganisaties of het uitbesteden van IT-diensten kan een tussentijds assessment noodzakelijk zijn.
Het niet tijdig uitvoeren van een ENSIA+ assessment heeft ernstige consequenties. Organisaties kunnen hun toegang tot landelijke voorzieningen zoals Suwinet verliezen, wat direct impact heeft op de uitvoering van wettelijke taken. Daarnaast kan het leiden tot interventies door toezichthouders en reputatieschade. Net zoals bij een DigiD assessment geldt dat tijdige uitvoering essentieel is voor het behouden van toegang tot kritieke overheidssystemen.
Zijn er uitzonderingen op de ENSIA+ verplichting?
Er zijn beperkte uitzonderingen op de ENSIA+ verplichting, maar deze zijn specifiek en goed afgebakend. De belangrijkste vraag is of uw organisatie gebruik maakt van de landelijke voorzieningen waarvoor ENSIA+ geldt. Als u geen toegang heeft tot systemen zoals Suwinet of DigiD, dan valt u in principe niet onder deze specifieke verplichting.
Kleine organisaties die slechts beperkt gebruik maken van landelijke voorzieningen kunnen soms volstaan met een vereenvoudigd assessment. Dit hangt af van de afspraken met de betreffende toezichthouder en de aard van de gegevensverwerking. Het blijft echter wel verplicht om aan de BIO te voldoen en hierover verantwoording af te leggen.
Alternatieve normenkaders kunnen van toepassing zijn voor specifieke situaties. Organisaties die bijvoorbeeld alleen hosting diensten afnemen, kunnen mogelijk volstaan met een Third Party Memorandum (TPM) in plaats van een volledig ENSIA+ assessment. Dit bespaart auditkosten omdat deelnemers dan een beperkt assessment hoeven te ondergaan.
Overgangsregelingen zijn beschikbaar voor organisaties die voor het eerst onder de ENSIA+ verplichting vallen. Zij krijgen meestal extra tijd om hun informatiebeveiliging op orde te brengen, maar moeten wel aantoonbare voortgang laten zien. Bijzondere gevallen, zoals organisaties in een fusietraject, kunnen tijdelijk afwijkende afspraken maken met de toezichthouder.
Om vast te stellen of uw organisatie onder een uitzondering valt, is het verstandig om contact op te nemen met de relevante toezichthouder. Zij kunnen aangeven welke verplichtingen specifiek voor uw situatie gelden en of er ruimte is voor maatwerk.
Hoe BKBO helpt met ENSIA+ compliance
Wij ondersteunen overheidsorganisaties bij het voldoen aan ENSIA+ verplichtingen met een praktische, resultaatgerichte aanpak. Met meer dan 261 klanten en 1.843 afgeronde audits sinds 2018 beschikken we over bewezen expertise in het uitvoeren van ENSIA assessments voor gemeenten en andere overheidsorganisaties.
Onze dienstverlening omvat het volledige traject: van voorbereiding en het uitvoeren van het ENSIA+ assessment tot rapportage en begeleiding bij herstelacties. We hanteren een gestandaardiseerde en beproefde uitvoeringswijze waarbij u met een zelfonderzoek uw situatie in kaart brengt. Vervolgens voeren onze gecertificeerde Register IT-auditors een grondige audit uit op uw contracten, procedures en beveiligingsorganisatie.
Wat ons onderscheidt:
- Gecertificeerde auditors met jarenlange ervaring in gemeenteland en overheidsorganisaties
- Diepgaande kennis van overheidssystemen zoals Suwinet, DigiD, BRP en andere landelijke voorzieningen
- Praktische, implementeerbare aanbevelingen die uw organisatie daadwerkelijk verder helpen
- Transparante prijzen met onze unieke ‘geen gekibbel garantie’ inclusief eventuele heraudits
- Persoonlijke aanpak waarbij we alles op alles zetten om de deadline van 1 mei te halen
We leveren concrete verbetervoorstellen die uw organisatie kan implementeren en zorgen dat alles compleet, geordend en begrijpelijk is. Het assessment wordt afgesloten met een persoonlijk gesprek waarin we de bevindingen en aanbevelingen helder toelichten.
Wilt u weten hoe wij uw organisatie kunnen helpen met ENSIA+ compliance? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek of vraag direct een offerte aan. Ons team staat klaar om u te ontzorgen bij het volledige ENSIA+ traject.